امنیت اجتماعی در پرتو شئون قرآنی پیامبر(ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/jtc.2024.66540.1030

چکیده

امنیت اجتماعی به عنوان مفهومی نوپدید، در گفتمان ایجابی به معنای توانایی حفظ هویت از سوی گروه‌های اجتماعی و در گفتمان سلبی به معنای نبود تهدید نسبت به گروه‌های اجتماعی است. بر اساس آیات وحی، حضرت محمد(ص) سه شأن پیامبری، حکومتی و قضاوتی دارند. در شأن پیامبری، مجموعه‌ای از وظایف سلبی و ایجابی برای آن حضرت تعریف شده است و در این راستا، امنیت اجتماعی تأیید می‌گردد و تهدید و ارعاب و ایجاد محدودیت برای گروه‌های اجتماعی ناروا دانسته می‌شود. شماری از این وظایف مانند اعراض، دادن پناهندگی، عفو و بخشش، نداشتن مسئولیت و غیره، در حیطۀ وظایف شأن حکومتی و قضاوتی پیامبر(ص) منسوخ نمی‌گردد و امنیت اجتماعی اهمیت خود را از دست نمی‌دهد. به این جهت مشرکان، اهل کتاب، منافقان و غیره در عصر پیامبر(ص) امنیت اجتماعی داشتند و از سوی حکومت پیامبر(ص) تهدید نمی‌شدند، بنابراین توانایی ایشان در حفظ و نگهداری هویت‌شان محدود نمی‌گردد. هدف این پژوهش کشف نحوۀ مواجهۀ پیامبر(ص) با گروه‌های اجتماعی است. نتیجۀ این پژوهش، اثبات امنیت اجتماعی و روش پژوهش توصیف و تبیین با رویکرد کتابخانه‌ای و سازگار جلوه دادن آیات ناسازگار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Security in the Light of the Qur'anic Aspects of the Prophet (PBUH)

نویسنده [English]

  • Muhammad Bahrami
Faculty Member
چکیده [English]

Social security, as a newly emerged concept, is defined in affirmative discourse as the ability of social groups to preserve their identity and in negative discourse as the absence of threats against these social groups. According to the verses of revelation, Prophet Muhammad (PBUH) has three roles: prophetic, governmental, and judicial. In his prophetic role, a set of affirmative and negative duties is defined for him, which confirms social security and considers threats, intimidation, and creating restrictions for social groups as inappropriate. Some of these duties, such as ignoring certain matters, granting asylum, forgiveness, and the absence of responsibility, do not become obsolete in the governmental and judicial roles of the Prophet (PBUH), and social security does not lose its importance. For this reason, pagans, people of the book, hypocrites, and others in the era of the Prophet (PBUH) enjoyed social security and were not threatened by the Prophet's (PBUH) government. Therefore, their ability to preserve and maintain their identity was not limited. The goal of this research is to discover how the Prophet (PBUH) interacted with social groups. The result of this research proves social security, and the research method is descriptive and explanatory with a library-based approach and aims to reconcile seemingly contradictory verses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophet
  • Prophet's duties
  • social groups
  • social security
  1. ابن ابی‌الزمنین (1423ق)، تفسیر ابن الزمنین، تحقیق عکاشه، چاپ اول، مصر: الفاروق الحدیثه.
  2. رازی، ابن ابی حاتم (بی‌تا)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق الطبیب، بیروت: دار الفکر.
  3. اندلسی، ابن ابی‌حیان (1422ق)، تفسیر البحر المحیط، تحقیق عبدالموجود، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  4. ابن ادریس (1409ق)، المنتخب من تفسیر القرآن و النکت المستخرجه من کتاب التبیان، تحقیق حائری، چاپ اول، قم: کتابخانه مرعشی نجفی.
  5. ابن الجوزی (1407ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، تحقیق عبدالرحمن عبدالله، چاپ اول، بیروت: دارالفکر.
  6. ابن الجوزی (بی‌‌تا)، نواسخ القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  7. ابن حزم (1406ق)، الناسخ و المنسوخ، تحقیق البنداری، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  8. ابن زمنین (1423ق)، تفسیر ابن زمنین، تحقیق عکاشه، مصر: الفاروق الحدیثه.
  9. ابن شهر آشوب (1328ق)، متشابه القرآن و مختلفه، بی‌جا، بی‌نا.
  10. ابن عطیه اندلسی (بی‌تا)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق عبدالشافی محمد، چاپ اول بیروت، بی‌نا.
  11. ابی السعود (بی‌تا)، تفسیر ابی السعود، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  12. ابی حیان اندلسی (1422ق)، تفسیر البحر المحیط، تحقیق عبدالموجود، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  13. آلوسی (بی‌تا)، تفسیر آلوسی، بی‌جا، بی‌نا.
  14. بغوی (بی‌تا)، معالم التنزیل فی تفسیر القران، تحقیق خالد عبدالرحمن العک، بیروت: دارالمعرفه.
  15. بوزان، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت ، ترجمه علی رضا طیب، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1391.
  16. بوزان، باری (1390)، مردم دولت ها و هراس، چاپ سوم، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
  17. بیضاوی (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التأویل، تحقیق مرعشلی، چاپ اول، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  18. بیات، بهرام (1388)، جامعه‌شناسی احساس امنیت، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  19. پل روی (1382)، «معمای امنیت اجتماعی»، ترجمۀ نوید نیا، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شمارۀ سوم.
  20. ثعالبی (1418ق)، جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، تحقیق ابوسنه، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  21. ثعلبی (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، تحقیق عاشور، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  22. جصاص (1415ق)، احکام القرآن، تحقیق شاهین، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  23. حائری طهرانی، علی (1337ق)، تفسیر مقتنیات الدرر، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  24. زرکشی (1376)، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالکتب العربیه.
  25. سمرقندی، ابواللیث (بی‌تا)، تفسیر سمرقندی، تحقیق مطرجی، بیروت: دارالفکر.
  26. سیوطی (بی‌تا)، تفسیر الجلالین، تحقیق مروان سوار، بیروت: دار المعرفه.
  27. شوکانی (بی‌تا)، فتح القدیر الجامع بین فنی الروایه و الدرایه من علم التفسیر، بیروت: عالم الکتب.
  28. طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا)، المیزان، بی‌جا، بی‌نا.
  29. طبرسی (1418ق)، تفسیر جوامع الجامع، چاپ اول، قم: نشر اسلامی.
  30. طبرسی (1415ق)، مجمع البیان، چاپ اول، قم: نشر اسلامی.
  31. طبری (1415ق)، جامع البیان عن تأویل القرآن، تحقیق خلیل المیس، بیروت: دارالفکر.
  32. طوسی (1409ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق عاملی، چاپ اول، بی‌جا، مکتب الاعلامی الاسلامی.
  33. غرناطی کلبی (بی‌تا)، التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق خالدی، بیروت: دار الارقم.
  34. فتح الله کاشانی (1333ق)، تفسیر کبیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، بی‌جا، بی‌نا.
  35. فتح الله کاشانی (1423ق)، زبده التفاسیر، قم: معارف اسلامی.
  36. فخر رازی (بی‌تا)، تفسیر الرازی، چاپ سوم، بی‌جا، بی‌نا.
  37. فیض کاشانی (1418ق)، التفسیر الاصفی، چاپ اول، قم: نشر اسلامی.
  38. قرطبی (بی‌تا)، الجامع لاحکام القرآن، تحقیق بردونی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  39. قمی، علی بن ابراهیم (1404ق)، تفسیر القمی، تحقیق جزائری، چاپ سوم، قم: دارالکتاب.
  40. مغنیه، محمد جواد (1403ق)، التفسیر المبین، چاپ دوم، بی‌جا، دارالکتاب الاسلامی.
  41. مغنیه، محمدجواد (1981م)، التفسیر الکاشف، چاپ سوم، بیروت: دارالعلم للملایین.
  42. مک سوئینی، بیل (1390)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت، ترجمۀ قاسمی و آهنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  43. نحاس (1409ق)، معانی القرآن، عربستان: جامعه ام‌القری.
  44. نسفی (بی‌تا)، مدارک التنزیل و حقایق التأویل، بی‌جا، بی‌نا.
  45. نوید نیا، منیژه (1388)، امنیت اجتماعی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
  46. واحدی نیشابوری (1415ق)، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، تحقیق داوودی، چاپ اول، بیروت: دارالقلم.