سه گفتمان مهم و هویت جهان شهر مشهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

الهیات شهر

10.22081/jtc.2025.70571.1041

چکیده

هویت هر چیزی برآمده از معنای آن است؛ مانند هویت شهری. هویت شهری، به معنی آگاهی و ارتباط عمیق انسان از شهری است که منسوب به آن است. این هویت با پنج حوزۀ معرفتی شهودی، تعقلی، تخیلی، حسی و مهم‌تر از همه، تمدنی ارتباط دارد. بیگانگی از این حوزه‌های معرفتی، ریشۀ اصلی بحران هویت است. برای بازگشت به هویت شهری، باید بازسازی هویت را از دانه‌بندی یعنی خانه ها شروع کرد. خود شهرسازی هم دارای ویژگی‌هایی در سنت ایرانی و اسلامی است. هویت شهری بخشی از هویت فرهنگی انسان مسلمان است.هویت‌شناسی شهر باید بر همۀ ابعاد هویتی آن ناظر باشد و به جای تأکید بر امور اعتباری بر امور وجودی تأکید بورزد. ابعاد وجودی شهر می‌تواند سبب افزایش توان و ظرفیت محلی، منطقه‌ای و جهانی آن شود. از دستاوردهای نگاه وجودی به شهر این است که گفتگو از ابعاد هویت هستی‌گرایانه به شهر، مستلزم ورود به تاریخ حکمت، عرفان، علوم و هنرهای شهر و تاریخ تحولات و ارتباطات هویت‌ساز آن با شهرهای دیگر خواهد بود. ما با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان، و دستیابی به گفتمان غالب شهر مشهد، یعنی گفتمان رضوی، می‌توانیم زمینه‌های شکل‌گیری هویتی مشهد را از طریق فهم چگونگی ساز وکارهای تثبیت انگاره‌ها و معانی برپایۀ منطق درونی گفتمان و استمرار تاریخی آن در سه گفتمان اصلی توحید،احیای امر و عدالت و مهرورزی تمدنی دنبال کنیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Three Major Discourses and the Global Identity of Mashhad

نویسنده [English]

  • gholamreza jalali
urban theology
چکیده [English]

The identity of any entity arises from its inherent meaning—this applies to urban identity as well. Urban identity refers to an individual’s deep awareness and connection to the city they belong to. This identity is tied to five cognitive domains: intuitive, rational, imaginative, sensory, and most importantly, civilizational. A disconnect from these cognitive domains is the root cause of identity crises. Restoring urban identity requires reconstructing identity from the fundamental unit of the home upward. Traditional Iranian-Islamic urban planning also reflects distinctive identity elements. Urban identity is an integral part of the cultural identity of a Muslim. The study of urban identity should encompass all its dimensions and focus on existential aspects rather than arbitrary constructs. A city's existential dimensions enhance its local, regional, and global potential. This study employs discourse analysis to identify the dominant discourse shaping Mashhad's identity, known as the "Razavi Discourse." Through understanding how key meanings and values are established, historically maintained, and reproduced, this discourse is examined within the broader themes of Tawhid (monotheism), Revival of Divine Command, and Civilizational Compassion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • global city
  • theology
  • urban studies
  • Mashhad

مراجع

  1. اراکی، محسن، فقه عمران شهری، ناب ماندگار، قم، 1398ش.
  2. بمات، نجم الدین، شهر اسلامی، ترجمه دکتر محمد حسین حلیمی و منیژه اسلامبولچی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نهران 1369 ش،
  3. پیرنیا، محمد کریم، سبک شناسی معماری ایرانی، تدوین دکتر غلامحسین معماریان، نشر پژوهنده – نشر معمار، تهران، 1382ش.

4.------------------، معماری ایرانی، تالیف و تدوین دکتر غلامحسین معماریان،  نشر سروش دانش، تهران، 1387ش.

  1. دوانی، جلال الدین، اخلاق جلالی، تصحیح عبدالله مسعودی آرانی، انتشارات اطلاعات ، تهران1391 .
  2. رازی، ابن مسکویه، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، سوریه، دارمکتبه الحیاه، 1371ق
  3. رهبری، مهدی، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 3، 1385ش
  4. شاه آبادی، میرزامحمدعلی، فطرت عشق، شرح فاضل گلپایگانی، پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، تهران 1386ش.
  5. شیرازی، صدرالدین، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، انتشارات مصطفوی، قم، 1368ش
  6. شیرازی، قطب الدین دره التاج، به اهتمام ماهدخت بانو همائی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران 1369 ش.
  7. قمی، محمد بن علی بن حسین، عیون اخبارالرضا، ترجمه وتحقیق محمد رحمتی شهرضا، نغمه قرآن، قم 1394، ج1، و تصحیح: سید مهدی حسینی لاجوردی، قم، دارالعلم، 1377 ه ق.، ج2.
  8. ----------------------، معانی الخبار، ترجمه شیخ عبدالعلی محمدی شاهرودی، دارالکتب الاسلامیه، تهران 1377ش.
  9. طاهر زاده، اصغر، آنگاه که فعالیتهای فرهنگی پوچ می شود، گروه فرهنگی المیزان، اصفهان، 1390ش.
  10. طوسی، خواجه نصیرالدین، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی- علیرضا حیدری، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، 1369.
  11. ----- اوصاف الاشراف، تصحیح وتوضیح نجیب مایل هروی، انتشارات امام ، مشهد1361ش.
  12. عاملی، حر، وسائل الشیعه، ابواب احکام المساکن، باب 5، حدیث 2

17.علیخانی، علی اکبر، هویت در ایران، به اهتمام علی اکبر علیخانی، مرکز مطالعات جوانان و مناسبات نسلی، پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، 1386ش.

18.فانی کشمیری، محسن، اخلاق محسنی یا اخلاق عالم آرا، باتصحیح وپیشگفتار خ. جاویدی؛ اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران وپاکستان1361ش

  1. فدایی مهربانی،مهدی، حکمت، معرفت وسیاست درایران/اندیشه سیاسی عرفانی درایران، ازمکتب اصفهان تاحکمای الهی معاصر، نشرنی، تهران1393ش

20.فکوهی، ناصر، اسطوره شناسی سیاسی، انتشارات فردوس، تهران، 1378ش.

  1. -----------------، انسان شناسی شهری، نشر نی، تهران، 1383ش.
  2. کاشانی، عزالدین محمود، مصباح الهدایه ومفتاح الکفایه، تصحیح ومقدمه جلال الدین همایی، کتابخانه سنایی، تهران1325ش.
  3. محمد ریاض، احوال و آثار میر سید على همدانى(شش رساله)، 1جلد، مرکز تحقیقات فارسى ایران و پاکستان - پاکستان، چاپ: دوم، 1370ش
  4. مستملی بخارایی، ابوابراهیم اسماعیل ،شرح التعرف لمذهب التصوف، مقدمه و تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران، انتشارات اساطیر1366ش.
  5. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا،
  6. مولوی، جلال الدین، مثنوی معنوی،

27.مینایی، فاطمه ،قرائت لئو اشتراوس از تلخیص النوامیس فارابی، اشراق. فصلنامه فلسفی، عرفانی، ادبی، دوره جدید، سال اول، شماره دوم و سوم، بهار و تابستان 1384ش

  1. همدانی، میر سید علی، ذخیرت الملوک، تصحیح و تعلیق دکتر سید محمود انواری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، 1358ش.
  2. ------------------------، مشارب الاذواق –شرح قصیده خمریه ابن فارض دربیان شراب محبت، مقدمه وتصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی، تهران 1392ش.

 

 

الهیات شهر
دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 3
دوفصلنامه الهیات شهر سال دوم، شماره سوم ( ویژه‌نامه الهیات و تمدن)، بهار و تابستان ۱۴۰۳
اسفند 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار